Rezerwat Stawy Gnojna Rodziny Bieleckich

W sercu Mazowsza, na obrzeżach Żyrardowa, kryje się miejsce niezwykłe – Rezerwat Stawy Gnojna im. Rodziny Bieleckich. To nie tylko ostoja dzikiej przyrody, ale także wyjątkowy przykład prywatnej inicjatywy na rzecz ochrony środowiska. W otoczeniu malowniczych łąk, dawnych stawów rybnych i rozlewisk rzeki Pisi Gągoliny, można poczuć atmosferę Mazowsza sprzed wieków. Rezerwat ten, choć nieudostępniony do zwiedzania, fascynuje swoją historią, bogactwem fauny i flory oraz niezwykłym klimatem, który przyciąga miłośników przyrody i historii regionu.

Lokalizacja i historia powstania rezerwatu

Rezerwat Stawy Gnojna im. Rodziny Bieleckich znajduje się w miejscowości Ciemno-Gnojna, w gminie Mszczonów, na terenie powiatu żyrardowskiego. Otoczony szerokim pasem pól i łąk, leży w dolinie rzeki Pisi Gągoliny, na skraju Obszaru Chronionego Krajobrazu Bolimowsko-Radziejowickiego. Powstał w 2004 roku jako pierwszy w Polsce rezerwat przyrody utworzony z inicjatywy prywatnych właścicieli, którzy przekazali na ten cel własne grunty. Rodzina Bieleckich, zasłużona dla regionu, nadała temu miejscu nie tylko nazwę, ale i niepowtarzalny charakter.

Historia wsi Gnojna i majątku Bieleckich sięga jeszcze czasów przedwojennych. Właściciele majątku byli znani z działalności społecznej i dobroczynnej – założyli tu ośrodek medyczny, nowoczesną mleczarnię oraz wiejską szkołę. Po wojnie majątek został znacjonalizowany, a stawy przeszły w ręce państwowe. Dopiero w latach 90. XX wieku, dzięki determinacji potomków dawnych właścicieli i grupy entuzjastów, rozpoczęto proces przywracania temu miejscu dawnego znaczenia, co zaowocowało utworzeniem rezerwatu.

Charakterystyka przyrodnicza

Rezerwat obejmuje powierzchnię 19,35 ha, a jego otulina liczy aż 136,53 ha. Głównym elementem krajobrazu są zarastające, nieeksploatowane już stawy rybne, otoczone podmokłymi łąkami i zaroślami. To właśnie te mozaikowe siedliska stały się idealnym miejscem dla wielu rzadkich gatunków ptaków, płazów, a także ssaków.

Awifauna – raj dla ornitologów

Największym bogactwem rezerwatu są ptaki. Stwierdzono tu obecność aż około 100 gatunków, z czego 55 regularnie gniazduje na tym terenie. Wśród nich znajdują się przedstawiciele siewkowatych, blaszkodziobych i chruścieli. Trzy gatunki wpisane są do Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt, a dziewięć podlega ochronie na mocy Dyrektywy Ptasiej Unii Europejskiej. Wiosną i latem można tu usłyszeć donośne głosy derkacza, zobaczyć tokowiska czajek, a z ukrycia podglądać żerujące łyski czy perkozy. Stawy stanowią także miejsce odpoczynku dla ptaków migrujących.

Flora i inne zwierzęta

Oprócz ptaków, rezerwat jest ostoją licznych gatunków płazów, takich jak żaby, ropuchy czy traszki, które znajdują tu idealne warunki do rozrodu. Wśród ssaków spotkać można m.in. wydry, piżmaki i liczne gryzonie. Roślinność rezerwatu to przede wszystkim zbiorowiska szuwarowe, turzycowiska oraz podmokłe łąki, na których kwitną rzadkie gatunki storczyków i kosaćców. Wiosną teren rozświetlają kwitnące kaczeńce, a latem łąki mienią się barwami dzikich kwiatów.

Znaczenie i wyjątkowość miejsca

Stawy Gnojna to nie tylko enklawa dzikiej przyrody, ale także symbol społecznej odpowiedzialności i troski o dziedzictwo przyrodnicze. Rezerwat powstał dzięki zaangażowaniu lokalnej społeczności i potomków dawnych właścicieli, co czyni go unikatowym na skalę kraju. To miejsce, gdzie historia splata się z naturą, a każdy fragment krajobrazu opowiada własną opowieść.

Otoczenie rezerwatu i atrakcje w pobliżu

Choć sam rezerwat nie jest udostępniony do zwiedzania, okolica obfituje w ciekawe miejsca. W pobliżu znajduje się Dworek Gnojna, zrekonstruowany na bazie dawnych zabudowań majątku, otoczony pięknym parkiem z rzadkimi okazami drzew. W okolicy przebiegają malownicze szlaki piesze i rowerowe, m.in. szlak zielony i czarny, prowadzące przez dolinę Pisi Gągoliny, lasy Radziejowickie i sąsiednie wsie. To doskonałe miejsce na wycieczki rowerowe i piesze, podczas których można podziwiać mazowiecki krajobraz, obserwować ptaki i odpocząć z dala od miejskiego zgiełku.

Rezerwat Stawy Gnojna im. Rodziny Bieleckich nie jest udostępniony do zwiedzania. Nie ma tu wyznaczonych ścieżek edukacyjnych ani infrastruktury turystycznej. Najlepszym sposobem na poznanie okolicy są wycieczki rowerowe lub piesze szlakami przebiegającymi w pobliżu rezerwatu. Dojazd możliwy jest samochodem – z Warszawy to około godzina drogi. Najbliższe miejscowości z bazą noclegową to Mszczonów i Żyrardów. Wstęp na teren rezerwatu jest zabroniony, nie są pobierane żadne opłaty ani bilety.

Przyroda Mazowsza w najczystszej postaci

Okolice rezerwatu zachwycają spokojem i różnorodnością krajobrazu. Rozległe łąki, starorzecza, zagajniki i śródpolne oczka wodne tworzą mozaikę siedlisk, w których można spotkać nie tylko ptaki, ale też liczne motyle, ważki i inne owady. Wiosną i latem okolica tętni życiem, a śpiew ptaków i rechot żab wypełniają powietrze. To idealne miejsce dla osób szukających kontaktu z naturą, fotografów przyrody i wszystkich, którzy cenią ciszę oraz nieskażone środowisko.

Podsumowanie

Rezerwat Stawy Gnojna im. Rodziny Bieleckich to miejsce niezwykłe, gdzie natura i historia tworzą harmonijną całość. Choć nie można wejść na jego teren, już sama obecność w jego sąsiedztwie pozwala poczuć wyjątkowy klimat tego zakątka Mazowsza. To przykład, jak prywatna inicjatywa może przyczynić się do ochrony przyrody i zachowania dziedzictwa dla przyszłych pokoleń. Otaczające rezerwat szlaki, malownicze krajobrazy i bogactwo fauny sprawiają, że okolice Gnojnej to jeden z najciekawszych przyrodniczo rejonów w okolicach Żyrardowa. Wizyta tutaj to prawdziwa podróż do świata, gdzie czas płynie wolniej, a przyroda rządzi się własnymi prawami.