Co warto zobaczyć w Żyrardowie?

Miasto zachwycające industrialnym klimatem każdego roku wabi sporą grupę turystów z całego kraju. Warto przyjrzeć się tej miejscowości, która jest pełna ciekawych historii. Zapraszamy na wycieczkę do Żyrardowa!

Żyrardów to miasto położone w województwie mazowieckim. Miejscowość znajduje się zaledwie 45 km od Warszawy. Żyrardów potocznie określany jest nazwą „Miasto Lnu”, ponieważ niegdyś miejscowość słynęła z produkcji wyrobów lnianych. Miasto każdego roku przyciąga uwagę sporej grupy turystów. Nic w tym dziwnego, ponieważ na przełomie XIX i XX wieku Żyrardów był wzorcem miasta przemysłowego w skali światowej. Do dziś z tamtego okresu zachowało się około 400 zabytkowych obiektów, których wspólnym mianownikiem jest czerwona cegła. To właśnie ona jest charakterystycznym wyróżnikiem miasta. Czerwoną cegłę można spotkać w większości zakątków tej miejscowości. Żyrardów zdumiewa pod kątem zaprojektowania struktury urbanistyczno – architektonicznej w centralnym obszarze miasta, która w dawnych latach robiła ogromne wrażenie. Skrupulatnie przemyślany układ miasta wyróżniał obszar przeznaczony dla pracy, usług oraz odpoczynku. Wspólną cechą wskazanego kompleksu jest spójność kompozycyjna. Na mapie Polski miasto Żyrardów jest zdecydowanie bardzo ciekawym miejscem wartym zwiedzenia. Co w takim razie warto zwiedzić w mieście Żyrardów? Podpowiadamy!

Osada fabryczna – to zdecydowanie jedna z najpopularniejszych atrakcji Żyrardowa. Przybywając do miasta koniecznie trzeba zapoznać się z miejscem, od którego zaczęła się cała historia Żyrardowa!

Powstanie fabryki i miasta Żyrardów

Jak pokazuje historia powstanie miasta Żyrardów jest ściśle powiązane z założeniem na tutejszych ziemiach fabryki wyrobów lnianych. W 1830 roku podpisano akt spółki o nazwie „Karol Scholtz i Spółka”. Spółka stworzona została przez Jana, Henryka i Tomasza Łubieńskich, Karola Scholtza oraz Józefa Lubowidzkiego. Warto zaznaczyć, że Józef Lubowidzki był wówczas wiceprezesem Banku Polskiego, natomiast Karol Scholtz sprawował funkcję radcy handlowego wskazanej instytucji. Dyrektorem technicznym firmy był Filip de Girard – francuskiego pochodzenia inżynier oraz wynalazca, który znacząco przyczynił się do rozwoju przemysłu lniarskiego w Żyrardowie. Firma została powołana w celu rozwoju przemysłu przędzenia lnu. Podpisany akt powołania spółki przewidywał także budowę budynków przemysłowych oraz mieszkalnych dla klasy robotniczej składającej się z Polaków oraz Czechów. Fabryka zatrudniała również wykwalifikowaną kadrę z Niemiec. Zaplanowany kompleks budynków był osadą, której nadano nazwę Żyrardów na cześć wspomnianego Filipa de Girard. W związku z powyższym 1830 rok jest oficjalną datą powstania Żyrardowa. Wraz z upływem lat osada była rozbudowywana o kolejne placówki oraz instytucje użyteczności publicznej jak szkoły, szpitale, ochronka, kościoły, kolej i wiele innych. Miejscowość otrzymała prawa miejskie w 1916 roku za sprawą  niemieckich władz.

Wzloty i upadki zakładu słynącego z przędzenia lnu

Niegdyś wskazane przedsiębiorstwo przechodziło prawdziwą świetność. Firma uznawana była za najnowocześniejszą w ówczesnej Europie. Cudowne lata rozwoju fabryki przypadały na drugą połowę XIX wieku, kiedy zarządzanie jednostką przejął Karol Teodor Hielle i Karol August Dittrich, a następnie ich potomkowie. Fabryka rozsławiała nasz kraj na całym świecie pod względem wysoko jakościowych wyrobów lnianych oraz bawełnianych. Z czasem jednak zaczęły pojawiać się liczne problemy m.in. natury ekonomicznej oraz strajki. Negatywny wpływ na przyszłość fabryki miała I wojna światowa oraz zniszczenie przez Niemców najważniejszych budynków Zakładów Lniarskich. Kolejna II wojna światowa również odcisnęła destrukcyjne piętno na przyszłe losy fabryki. W 1923 roku zakład został przejęty przez „Comptoir de l’industrie colonmere” Marcela Boussaca. Jednak współpraca z francuzami doprowadziła Żyrardowskie Zakłady do prawdziwej finansowej ruiny. Następnym właścicielem przedsiębiorstwa został Państwowy Bank Rolny. Dzięki państwowym rządom kolejną ważną datą w historii dawnej firmy był 1947 rok. Wówczas fabryka zyskała nową nazwę „Państwowe Zakłady Włókiennicze nr 1”. Kilka lat później zakłady zostały podzielone na jednostki specjalistyczne i przyjęły oddzielne nazwy: „Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Lniarskiego im. Rewolucji 1905 roku  – Żyrardów”, „Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego”, „Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Pończoszniczego – Stella”, „Żyrardowskie Zakłady Przemysłu Odzieżowego – Poldres” oraz „Żyrardowskie Zakłady Tkanin Technicznych im. Kasprzaka”. Dzięki zaproponowanej zmianie fabryka przez dłuższy czas w okresie PRL przeżywała swoją świetność. Na przestrzeni lat firma, dzięki której powstało miasto Żyrardów, przechodziła swoje wzloty i upadki. Ostatecznie jednak przedsiębiorstwo zostało zamknięte ze względu na wprowadzoną w 1989 roku reformę. Wielka fabryka nie udźwignęła pojawiających się licznych trudności i ogłosiła upadłość.

Gdzie znajdują się budynki kompleksu? Jeśli odwiedzamy Żyrardów, koniecznie trzeba je zobaczyć! To zabytkowe centrum Żyrardowa warte odwiedzenia.

Dziś w słynącym niegdyś z przemysłu lniarskiego mieście funkcjonuje jedynie niewielkie przedsiębiorstwo „Tkaniny Żakardowe Andrzej Borzykowski”. Pomimo niefunkcjonującego już przedsiębiorstwa w mieście wciąż unosi się duch dawnej fabryki, szwalni oraz wyrobów lnianych. Historia dawnej fabryki jest bardzo bogata i zdecydowanie warto jest się z nią zapoznać. Osada fabryczna to najatrakcyjniejsze miejsce warte zwiedzenia w Żyrardowie, o łącznej powierzchni ok. 70 ha. W celu zwiedzenia osady należy udać się na ulicę 1 Maja w Żyrardowie. Jest to główna ulica, która stanowi oś kompozycyjną osady. Wskazana ulica oddziela część mieszkalną przeznaczoną dla robotników, obszar przemysłowy oraz rezydencjonalny. Obszar poprzemysłowy nazywany jest „Centralą” oraz „Bielnikiem”. W tym rejonie znajdują się budynki dawnych przędzalni, tkalni, warsztatów, drukarni oraz bocznica kolejowa. W części robotniczej znajdują się parterowe domy wykonane z czerwonej cegły. Obok nich zlokalizowane są drewutnie oraz przydomowe ogródki. Część rezydencjonalna przeznaczona była dla elity. W tym obszarze mieszkali głównie pracownicy wyższego szczebla dawnej fabryki. Znajduje się tutaj kolonia piętrowych willi, domy urzędnicze, budynek administracyjny fabryki, pałacyk tyrolski, placówka kulturalna, a także kręgielnia. Najbardziej reprezentacyjna w tym rejonie jest willa Karola Dittricha. Warto zaznaczyć, że cały obszar osady fabrycznej został wpisany na listę Pomników Historii. To jedno z najczęściej odwiedzanych miejsc w Żyrardowie.

Resursa fabryczna w Żyrardowie

Budynek znajduje się przy ulicy 1 Maja 45 w Żyrardowie. Powstanie resursy datuje się na około 1870 rok. Resursa była bardzo reprezentatywnym miejscem przeznaczonym dla tutejszej elity. Wnętrze budynku było bogato udekorowane w liczne złocenia, a także w przepiękne malowidła na ścianach. Przybywający do budynku goście mogli skorzystać m.in. z atrakcyjnej biblioteki z czytelnią, zacisznych gabinetów, pokojów dedykowanych do gry w karty, sali bilardowej, kręgielni, bufetu, kawiarni, a także sali balowo – teatralnej. W tym budynku znajdowało się Zrzeszenie Urzędników Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Żyrardowskich oraz siedziba organizacji policyjnej Selbschutz. Dużym uznaniem cieszyła się sala balowa, w której odbywały się liczne ważne inicjatywy jak bale, zabawy towarzyskie, inscenizacje, kiermasze i wiele innych. Na przestrzeni lat tak jak większość dawnych budynków również ten zmieniał swoje przeznaczenie. Znajdowała się tutaj m.in. świetlica dla dzieci pracowników słynnej fabryki, Przyzakładowa Szkoła Włókiennicza, Dom Pioniera, Przyzakładowy Dom Kultury. Dzięki dofinansowaniu z Unii Europejskiej budynek udało się zmodernizować w latach 2009 – 2011 w ramach projektu „Rewaloryzacja zabytkowych obiektów Resursy i Kręgielni w Żyrardowie oraz ich adaptacja na cele kulturalno – artystyczne”. Miejsce odzyskało dawny blask i aktualnie wciąż odbywają się tutaj liczne wydarzenia artystyczne, a także konferencje i eventy biznesowe. Jest to z pewnością jedna z popularniejszych atrakcji w Żyrardowie. Przybywający do tego miejsca turyści mogą zapoznać się ze stałą wystawą „Żyrardów miasto tkaczy i wizjonerów”. Wstęp na wystawę jest bezpłatny i można ją zwiedzić w dowolny dzień w tygodniu. Zainteresowane osoby mogą także skorzystać z noclegów oferowanych przez wskazany obiekt.

Pomnik Filipa de Girarda

Pomnik został odsłonięty w 2016 roku. W uroczystości odsłonięcia pomnika uczestniczyli m.in. Prezydent Miasta Żyrardowa Wojciech Jasiński, Przewodniczący Rady Miejskiej Marcin Rosiński, a także Pierre Lévy – Ambasador Francji w Polsce. Pomnik znajduje się w samym centrum miasta przed budynkiem Resursy fabrycznej. Pomnik został postawiony na cześć wybitnego francuskiego wynalazcy Filipa de Girarda. Był on twórcą wielu znakomitych wynalazków w tym m.in. turbiny wodnej. Od jego nazwiska została utworzona nazwa miasta Żyrardów. Filip de Girard miał ogromny wpływ na rozwój słynnej fabryki i tym samym na historię miasta Żyrardów.

Stara Przędzalnia – ciekawe miejsce w Żyrardowie

Stara Przędzalnia to ciekawe miejsce w Żyrardowie nie tylko ze względów historycznych. Aktualnie znajdują się tutaj mieszkania, punkty usługowe i handlowe, a także hotel. Pomimo zmiany przeznaczenia budynku, w którym niegdyś tętniło życie Zakładów Żyrardowskich, udało zachować się architekturę postindustrialną sięgającą początków XIX wieku. Powstanie budynku datuje się na 1833 rok. Za projekt architektoniczny budowli odpowiadał Jan Jakub Gay.

Nowa Przędzalnia  – Lofty de Girarda

Aktualnie znajduje się w tym miejscu budynek mieszkalny. Jednak niegdyś znajdowała się tutaj przędzalnia lnu, która uznawana była za najnowocześniejszy budynek fabryki wyrobów lnianych w Żyrardowie. Był także jednym z pierwszych na całym świecie, który został stworzony w konstrukcji żelbetowej. Na dachu budynku znajdował się ogród z roślinami oraz zbiornik przeciwpożarowy. Budynek powstał w 1913 roku. Dawno temu obiekt był dumą zakładów lniarskich i wizytówką Żyrardowa. Był to zarazem największy obiekt w Żyrardowie.

Kantoratschule und Madchenschule

Budynek znajduje się na terenie osady fabrycznej. Został wzniesiony z przeznaczeniem na szkołę dla lokalnej ludności. Budynek powstał w latach 1896 – 1899. Zlokalizowany jest przy ulicy Gabriela Narutowicza oraz placu Jana Pawła II w Żyrardowie. Można go znaleźć tuż za aktualnym Centrum Kultury w Żyrardowie. Niegdyś budynek stanowił siedzibę dla Szkoły Podstawowej nr 3, aktualnie w tym samym budynku znajduje się część Szkoły Podstawowej nr 2 im. Marii Konopnickiej. Tak jak większość budynków na terenie Żyrardowa, również ten powstał z inicjatywy Karola Dittricha. Niegdyś szkoła przeznaczona była głównie dla dzieci urzędników oraz pracowników wysokiego szczebla pracujących w słynnej fabryce. Początkowo szkoła przeznaczona była tylko dla chłopców, a głównym językiem, którym wykładano przedmioty był język niemiecki.

Muzeum Lniarstwa im. Filipa de Girarda

Zwiedzając osadę fabryczną w Żyrardowie koniecznie trzeba zobaczyć Muzeum Lniarstwa im. Filipa de Girarda. Muzeum zlokalizowane jest w obszarze poprzemysłowym osady fabrycznej, przy ulicy Karola Dittricha 18 w Żyrardowie. W muzeum znajduje się bogata ekspozycja przedstawiająca proces produkcji tkanin oraz obróbki surowca włókienniczego. Zebrane eksponaty niegdyś były częścią żyrardowskiej fabryki wyrobów lnianych. W jej skład wchodzą zabytkowe maszyny z lat 70 i 80 XX wieku, fotografie, pamiątki, zachowane wyroby lniane, tablice informacyjne oraz wiele innych eksponatów godnych zobaczenia. Na szczególną uwagę zasługują wielkoformatowe szablony sitodrukowe, których zgromadzono około 600 sztuk. Aktualnie jest to największa tego typu kolekcja na całym świecie. Ponadto w muzeum znajduje się stała wystawa zatytułowana jako „Żyrardów. Miasto lnem tkane”. Muzeum bardzo często odwiedzane jest przez licznych turystów z Polski oraz z zagranicy. Zdecydowanie to miejsce przybliży wszystkim zainteresowanym historię przemysłu lniarskiego na polskich ziemiach, a także dzieje dawnej żyrardowskiej fabryki. Jest to z całą pewnością jedno z najlepszych miejsc, które warto zobaczyć będąc w Żyrardowie.

Muzeum Mazowsza Zachodniego  – miejsce warte zwiedzenia w Żyrardowie

Będąc na tej samej ulicy warto również udać się do Muzeum Mazowsza Zachodniego. Muzeum znajduje się przy ulicy Karola Dittricha 1 w Żyrardowie. Bardzo interesującym faktem jest, że muzeum znajduje się w willi należącej niegdyś do Karola Dittricha, który był współwłaścicielem Zakładów Żyrardowskich. Muzeum znajduje się w przepięknym otoczeniu Parku Krajobrazowego im. Karola Dittricha, który również warto zwiedzić będąc w Żyrardowie. W parku znajdują się m.in. wieloletnie czarne olchy, dęby szypułkowe, wiązy szypułkowe. Pomysłodawcą utworzenia muzeum był Józef Procner. Jednak ze względu na wybuch I wojny światowej, a następnie II wojny światowej plany Józefa Procnera zostały przerwane. Do idei stworzenia muzeum powrócono wiele lat później. Pierwsza wystawa muzealna odbyła się dopiero  1 maja 1961 roku. Początkowo muzeum nosiło nazwę „Muzeum Okręgowego w Żyrardowie”. Z czasem utworzono również odział tego muzeum w miejscowości Lipce Reymontowskie o nazwie „Muzeum im. Władysława St. Reymonta”. W tym miejscu zwiedzający mogą zobaczyć manufakturę tkacką Jana Winkla. W 1991 roku muzeum utworzyło kolejny nowy odział, któremu nadano nazwę „Gabinet Pisarza Pawła Hulki – Laskowskiego”. W oddziale znajdują się elementy nawiązujące do życia słynnego literaty Pawła Hulki w tym m.in. książki, dzieła sztuki, meble, pamiątki. W 1999 roku została wprowadzona reforma administracyjna, na mocy której został utworzony Powiat Żyrardowski. Wraz z utworzeniem powiatu i zmianie organizatora muzeum na Radę Powiatu Żyrardowskiego dotychczasowa jednostka zmieniła nazwę na Muzeum Mazowsza Zachodniego w Żyrardowie. Jak sama nazwa wskazuje eksponaty znajdujące się w muzeum nawiązują do zachodniej części historycznego Mazowsza. Z pewnością jest to miejsce warte zwiedzenia w Żyrardowie, Które ucieszy niejednego fana historii.

Dworzec kolejowy w Żyrardowie

Będąc w Żyrardowie koniecznie trzeba zobaczyć dworzec kolejowy. Dworzec zachwyca piękną architekturą. Zdecydowanie wyróżnia się na tle dworców znajdujących się w regionie. Na ten fakt znaczący wpływ ma przeprowadzony gruntowny remont budynku w latach 2005 – 2007, na który przeznaczono ponad trzy miliony złotych. Remont został całkowicie sfinansowany przez Polskie Koleje Państwowe S.A. Dworzec został otwarty w 1845 roku. Niegdyś dworzec określany był nazwą „Ruda Guzowska”.

Kościół pw. Matki Bożej Pocieszenia  – zabytek w Żyrardowie

Zdecydowanie jednym z najpopularniejszych zabytków Żyrardowa jest Kościół pw. Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie. W mieście jest to główna świątynia rzymskokatolicka. Na całym Mazowszu budowla uchodzi za jedną z największych świątyni sakralnych. Kościół powstał dzięki utworzeniu „Komitetu Budowy Kościoła Parafialnego w Żyrardowie”. Przewodniczącym komitetu był Kazimierz Sobiański. Na cel budowy Karol Dittrich w imieniu swoim oraz rodziny podarował łącznie 95 000 rubli. Natomiast Zarząd Towarzystwa Akcyjnego Zakładów Żyrardowskich przekazał na wybudowanie kościoła ponad 3 000 000 sztuk cegły radzejowickiej. Projekt budowy kościoła został opracowany przez uznanego architekta i konserwatora zabytków Józefa Piusa Dziekońskiego. Świątynia została wzniesiona w latach 1900 – 1903. Kościół został wybudowany na placu, który został podarowany przez Feliksa Sobańskiego. Kościół pw. Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie charakteryzuje się stylem neogotyckim oraz dwiema wzniosłymi wieżami, które osiągają ponad 70 m wysokości. Wieże widoczne są z prawie całego miasta i stanowią charakterystyczny element Żyrardowa. Będąc na miejscu koniecznie trzeba zobaczyć wnętrze kościoła. W środku znajdują się trzy wielkie ołtarze. Ołtarz główny został wykonany przez Wincentego Bogaczyka z Warszawy. W Kościele pw. Matki Bożej Pocieszenia w Żyrardowie przechowywane są relikwie świętej Wiktorii oraz Romana. Znajdują się w nim również godne uwagi ołtarze św. Józefa oraz św. Franciszka Serafickiego, witraże secesyjne, wielki żyrandol, a także zabytkowe organy kościelne, których fundatorem był Karol Dittrich. Uwagę w świątyni przykuwa witraż wykonany przez Feliksa Koneckiego, który ukazuje Maryję z Dzieciątkiem na polu kwiatów lnu, natomiast mały Jezus trzyma w ręce wrzeciono do skręcania włókien. Budowla wyróżnia się również dekoracyjnymi wzorami architektonicznymi tzw. maswerkami, które widoczne są w kościelnych oknach. Ciekawostką jest, że kościół posiada ogromny dzwon nazywany „Janem Pawłem II”. Dzwon nie jest używany do sygnalizacji, ponieważ jego uruchomienie wywołuje bardzo silne wibracje, które mogą wpłynąć na zachwianie stabilności wieży. Będąc w Żyrardowie koniecznie trzeba zwiedzić ten zabytek!

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego

Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Żyrardowie to również świątynia rzymskokatolicka, której styl architektoniczny nawiązuje do neogotyku. Początkowo budowla została wzniesiona z przeznaczeniem na świątynię protestancką, która miała być małym domem modlitwy. Początkowo prace nad budową koordynował ksiądz Juliusz Bursche. Z czasem jednak został przeniesiony do parafii w Warszawie. Jego prace zostały kontynuowane przez księdza Rudolfa Gustawa Gundlacha. Projekt architektoniczny został opracowany przez Pawła Hosera. Warto zaznaczyć, że świątynia została sfinansowana przez Karola Dittricha oraz całej gromady robotników, którzy pracowali wówczas w słynnej fabryce. Pomoc oraz duże zaangażowanie okazali również parafianie. Koniec budowy świątyni szacuje się na 1898 rok. Święcenia zostały wykonane przez Karola Gustawa Manitiusa i to właśnie wówczas budowla otrzymała nazwę „Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego”. W 1976 roku świątynia została wykupiona przez parafię wyznania rzymskokatolickiego. Kościół został ponownie poświęcony jednak już jako świątynia katolicka. Święceń dokonał sam ksiądz prymas Stefan Wyszyński. We wnętrzu kościoła znajduje się wyjątkowy obraz przedstawiający „Wniebowstąpienie Pańskie”, który został namalowany przez Augusta Frinda. Zleceniodawcą na namalowanie obrazu był Karol Dittrich.

Co jeszcze warto zobaczyć w Żyrardowie?

Idąc dalej tropem kościołów i będąc w Żyrardowie warto zwiedzić również Parafię św. Karola Boromeusza. Jest to parafia rzymskokatolicka w diecezji łowickiej w Żyrardowie. Kościół powstał w latach 1890 – 1892, mniej więcej w tych samych latach co wcześniej wspomniany Kościół Wniebowstąpienia Pańskiego w Żyrardowie. Jednak  sama parafia została utworzona w 1977 roku. Konsekracja świątyni nastąpiła w 1892 roku. Architektura budowli nawiązuje do stylu neogotyckiego. Lokalizacja rzymskokatolickiej świątyni znajduje się przy ulicy Kościelnej 12 w Żyrardowie. Najmłodszą parafią w mieście Żyrardów i również godną polecenia dla turystów jest Parafia Świętych Cyryla i Metodego w Żyrardowie. Ta parafia powstała w 1989 roku i jest prowadzona przez salezjanów. Kościół znajduje się przy ulicy Salezjańskiej 7 w Żyrardowie. Parafia została poświęcona przez kardynała Józefa Glempę. Cechą charakterystyczną świątyni jest przepiękne, gwiaździste sklepienie. W Żyrardowie znajduje się również Parafia Ewangelicko-Augsburska wyznania luterańskiego. Parafia należy do diecezji warszawskiej. Parafia znajduje się przy ulicy Żeromskiego 7 c w Żyrardowie. Ponadto w Żyrardowie znajduje się także Kościół Chrześcijan Baptystów w Żyrardowie wyznania protestanckiego, Kościół Zielonoświątkowy, Kościół Boży w Chrystusie, Świadkowie Jehowy.